Minggu, 20 September 2020

CATATAN PARADATON

 [27/12/2019 15:09] Pak Kenzo Sagala: Namasa najolo songon ruhut2 ni paradatonna ima napaling berperan  di ulaon i ima Tulang ni amanta parbagas i. Dimanogot na i rap ma nasida bongot tu bagas sibaganding tua nai diboan ma PAGABE dohot TUTU songon simbol laos di pasahat mai tu tulang nai di buka tulang nai ma jabu i laos tinggal do kunci i di tulang na i. Di tangiangkon ma pagabe i dohot sipir ni tondi baru pe di sipirni tondi i ma nasida. 


Baru muse di ulaon sadari i muse ding ro angka tondong nang hula2na di pasahat ma  boraspir dohot dongan na miak2 dohot  ringgit sitio soara laho manjalo kunci i. Tudu2 sipanganon pe di pasahat ma tu tulang na. Botima



Mamasuki bagas hutahaean feri tgl 21/12/2019


Jam 10 acara ibadah mulai sian luar potong pita oleh pendeta masuk rumah acara kebaktian.

Mangan itak gurgur pisang si tonggi2 baru mangupaupai pasahat dekke ulos sian horong ni hula2 Tulang mangihut dan Tulang. Jambar tu hula2 jambar nagok osang. Namatngingi parsiamun dohot soit tu Tulang gantini isi ni tandok tu nantulang na naru namarngingi parhambirang tu boru namarulaon somba ma tu Tulang mangihut soit tu dongan sahuta dohot jambar na asing. Baru mangan baru mandok hata sian dongan sahuta baru tulang mangihut baru Tulang baru hula2 baru mangampu hasuhuton baru mardalan parsituak natonggi.


Takkas jabu suhat takkasan jabu bona

Takkas hamu maduma takkasan ma antong mamora


Dijolo sihunti ampang, dipudi siboan silua

Dijolo si alap sangap, di pudi siboan tua


Jabu bona,Jabu soding,Jabu suhat,Jabu tonga-tonga,Jabu tampar piring.

[27/12/2019 15:09] Pak Kenzo Sagala: Mamasuki bagas

[27/12/2019 16:54] Pak Kenzo Sagala: Ampapaga dolok

Ampapaga sibuluan

Unang hita marbada

Ai hita do marsogot hita haduan

[01/02 05:43] Pak Kenzo Sagala: Bangun-bangun sinuan, bangun-bangun sinalong. Molo i nisuan i do salongon.


Bangun-bangun na rara tabo paura-uraon, molo nidok hata sitongha pauba-ubaon.

[02/02 11:06] Pak Kenzo Sagala: Horas ! Ingoton ma antong na ni dokni parPsalmen  90:10 


"Ariari ni taonnami, intap pitupulu taon do i, jala molo marhagogoon situtu dieak do ualupulu taon, jala hinadenggan nasida do hangaluton dohot halojaon, ai hatop situtu do laho salpu, jala habang do hami"

Amin

[18/03 06:01] Pak Kenzo Sagala: Dekke ni sale-sale, dengke ni Simamora,

Tamba ni nagabe, sai tibu ma hamu mamora.

[18/03 06:16] Pak Kenzo Sagala: Hauma ni parsambilan jonok tu pargadongan, martamba2 ma di hamu parsaulian mardapot2 ma nang angka passamotan.

[22/03 19:29] Pak Kenzo Sagala: Horas di Partungkoan Nabolonon ! 

Molo marulaon hita Batak adong do hatani natua tua Namandok :" 

Martampuk bulung 

Marbona Sangkalan 

Martanda suhut 

Marampuna Ugasan ". 

Madabu unte 

Marsimu simu .

Unang digotap ganjang na 

Unang diarit bolonna .

Asa hotma diampuan 

Tampe tu Simanjujung 

Pasu pasu nasian Tuhan 

Asa hot ndang marujung.

Pinangido tu hita namarhaha anggi asa bahen hita jolo astuanni hataon .

[06/04 23:49] Pak Kenzo Sagala: On pe nueng amang pargonsi amang pangoloi amang sioloan, panggora sungkot di langit, parsoara tandos tu tano, pargonsi sitombus dolok, parpanangar na gok di rura, partaganing parunung-unung, parsarune parende-ende, partarias namalo.

[06/06 02:06] Pak Kenzo Sagala: Op. Guru

      |

Op.Gurumangalele

      |

Op. Soloibale

      |

Op.Toga sibira.Op Baringin.Op Jaiang

Sian toga sibira mahita

               |

      Op. Padatas

               |

       Op. Pande Toba

          Sian pande toba dua anakna

Op pangarampa

         |

Op. Jabantan

          |

Sianonma op, amron. Op. Chandra .Op. jekki

[06/06 20:00] Pak Kenzo Sagala: Dakkani bulu duri jait marjaiotan

Siakkup ni angka nauli diama


Dakka ni jabijabi, tu ranting ni simarlasuna

Hata nauli nunga hudokhami Tuhantama na pasahat pasu-pasuna

[06/06 20:04] Pak Kenzo Sagala: Disi las ni ari disi ma ni jomurhon

Molo boi tar pajadi unang be ni undurhon

[25/07 13:08] Pak Kenzo Sagala: Hutonggo hupio hupangalu alui ma hamu ompung, Debata Mula Jadi Nabolon, dohot hamu Ompung Debata Natolu, natolu suhu natolu harajaon, na manggomgomi langit dohot tano, dohot jolma manisia.

Mula ni dungdang mula ni sahala, Si Untunguntung Nabolon, Si Leangleang Mandi, Si Raja Indainda, Si Raja Indapati.

Napajungjung pinggan, di hos ni mataniari, Nahinsa-hinsa suruon, nagirgir mangalapi, nasintak sumunde-sunde, nauja manotari, siboto unung-unung, nauja manangi-nangi.

Napabukabuka pintu, napadungdang dungdang ari, napasorop-sorop ombun, di gorjok-gorjok ni ari, parambe-rambe nasumurung, sitapi manjalahi, napatorus-torus somba, tu ompunta Mulajadi.

Tuat ma hamu ompung, sian ginjang ni ginjangan, sian langit ni langitan, sian toding banua ginjang, sian langit na pitu tingka, sianombun na pitu lampis, sian bintang na marjombut, tu lape-lape bulu duri, sian mual situdu langit, tu gala-gala napul-pulan, hariara sangka mandeha, baringin tumbur jati, disi do partungkoan ni ompunta Mulajadi.

[26/07 00:08] Pak Kenzo Sagala: Tinapu bulung ni siarum bahen uram ni pora-pora, na hansit gabe malum ala dapot sinangkap ni roha.

[02/08 19:47] Pak Kenzo Sagala: Mangula ma inna pangula hundul digadu-gadu. Angka nabirju marhula-hula ido nadapot pasu-pasu

[02/08 19:49] Pak Kenzo Sagala: Pinasani pagarbatu tonggi dohot rambuna, Debata do silehaon pasu2 parhitean do anggo hami hula2muna.

[18/08 14:44] Pak Kenzo Sagala: Ndada simanukmanuk sibontar andora. Ndada sitodo turpuk siahut lomo ni roha.

Ngolunta saguru di TUHAN i do

[12/09 18:33] Pak Kenzo Sagala: Bulung ni losa ma bulung ni indot


Bulung ni motung mardua rupa


Sude hatai ingkon ma taingot


Unang ma adong hita na lupa



...Ingot-ingot... 3X

[12/09 18:34] Pak Kenzo Sagala: Aek ni siuruk2 tu si lanlan aek toba, nametmet dang marungut2 namagodang sude marlas ni roha.

[20/09 06:29] Pak Kenzo Sagala: Tgl 19/09/2020

Tempat aula Sinaga

Ulaon Adat na gok (SITOMBOL)


*Parboru mambuat tua ni gondang (gondang suhut)


* Dungi dijou ma par anak martonga2 alaman


* paranak pasahat boras satti di atas pinggan pasu


* marhata2 kedua belah pihak


* baru manogu parumaen


* dungi di pahundul ma parboru laos dipasahat ma tikki tu paranak


* masuk ma par anak tu aula lao manomu2 parboru


* paranak manomu2 uduran ni Tulang


* parboru pasahat parbue pir tu boru nasida


* pasahat tudu2 sipanganon


* pasahat dekke tu paranak


* Tulang ni paranak pasahat dekke tu pengantin


* marsipanganon

Mambagi jambar tuhlrong nasida be


*dung sidung mangan parboru manjalo pangurupion sian angka tondong dohot sian angka punguan2.


* baru dijomput pengantin amplop sian ember i 3 hali.


*baru muse sahat ma tu paranak mangido tikki nasida manjalo pangurupion sian angka tondong dohot angka punguan dohot namarhaha anggi.


* baru marhata adat           -  pasahat sinamot

-  Panandaion

-  suhiampang na opat

-  parsuhian dll

-  dung sidung sude baru      tu si jatima


* Pasahat tintin marangkup


* pasahat ulos 


* dst

Selasa, 18 Agustus 2020

HAU GALA-GALA

 Hau galagala


Umbege goar ni hau Galagala on gabe huingot goar ni huta Pasar Galagala di Silamosik (Porsea, nuaengon masuk tu kecamatan Bonatua Lunasi,Tobasa) ima Pasar Galagala.

Adong muse do umpasa namarharoroan sian hau on i ma laos dipatorang Tulang Op.Mikhael Tamba pangantusion tu umpasa i songon on:

Gala gala sitelluk
Telluk mardagul dagul
Pangalaho Nageduk
Nanget ma damang mangapul apul.

Galagala i ma sada hau natubu di parik ni huta bagian Toba, ditallihi do bona ni hau gala gala on mambuat gotana laho manggala gala kapal dohot raksa ni ulos.

Alai dang olo mate hau on nangpe ditallihi, gabe mardagul dagul do panallihan i sahat tu dangka ni hau i gabe suman janghiton.

Di patudos do hau gala gala i tu pangalaho ni natorasta, ompungta, tung mabugang, maluha pe roha ni natorasta i tabahen dang pintor mate.
Alai mardagul dagul ma i di ate ate ni natorasta i manganju pangalaho ni gellengna. Dang pintor mandele molo pe marsak, lambok jala ndang tarrimas mamodai ianakhonna.

Songon hau gala gala i ndang pintor mate ala di tallihi, i do umbahen di patudos hau gala gala tu pangalaho ni natoras.

Adong muse do pandohan Mate di gala gala.

Mangihuthon naginurathon ni amanta Sophar Simanjuntak (Ompu Manuturi) di buku FOLKLOR BATAK TOBA, tarsongon on ma pangantusion taringot tu Mate Gala gala:
Ia Gala gala ima sada hau namarparbue tar songon rau (sejenis jambu-jambuan, adong muse do huta margoar Pintu Rau diholang ni Pasar Gala gala dohot Bondar Tabu (jalan lintas Sumatera Lumban Julu – Porsea), ra najolo godang ma disi rau). Dipangan do parbue ni gala gala i tarsongon antajau alai tutu antar sapot. Asa tabo parbue ni gala gala unang ma maposohu, unang malamunhu. Ingkon alang alang poso alang alang malamun manang marsibigo didok. Asa retes jala tabo diangka na maripon, jadi tar diparalang alangan ma i. Jadi molo didok mate di gala gala, ninna roha mate di paralang alangan ma i(gabe niingot muse ende Nahinali Bangkudu: mate ma ho amang doli mate di paralang alangan…..).

Aha muse do lapatanni mate diparalang alangan? Nian molo hamatean mar ala do, molo mate di paralang alangan alang ma “tuntuton”. Isarana ima angka nama maradu, songon joki ni hoda madabu sian hoda na marsiadu, mate marbola, tinju, “dohot angka olah raga extrim lainnya”.

Dihamu natuatua nami on pe marpangidoan hami asa songon ni dok ni umpasa:

Gala gala sitelluk
Telluk mardagul dagul
Pangalaho Nageduk
Nanget ma damang mangapul apul.

Somba ni adat dohot somba ni uhum

Disada tingki rap manghatai dohot natuatua, didok natuatua i nuaeng on toropan do halak holan manghapil umpasa dohot angka hata sidohononna alai ndang diantusi aha nanidokna.

Umbegesa i songon parsiajar iba gabe ro tu roha tarsongon dia ma nuaeng nanidok ni amang natuatua on ninna roha, laos ni sunghun ma rupa ni i tarsongon dia ondolanni hatana i. Mansai lambok dialusi jala dilehon natuatua i sada gombaran taringot tu angka Raja Parhata na jotjot mandok: somba ni adat somba ni uhum. Laos didok natuatua i, langkam ma jo poang tarsongon dia ma pangantusionmu taringot tu somba ni adat somba ni uhum.

Songon parsiajar iba niuji paandarhon pangantusion marhite na hea ni jaha sian angka naginurathon ni panggurit suang songon i panuturion na hea ni jalo, tarsongon on ma:

Somba ni adat.

Denggan bulu godang, denggan bahen hitehite.
Molo magodang ianakhon denggan ma hot ripe.

Magodang anak pangolihonhon, marpardomuan tusi di namangalap boru ianakhon, adat do hatahononhon ni Paranak tu Parboru ima nagabe sinamot ni anakna dohot boru ni Parboru.

Dinamarhata sinamot didok ma manggollit sinamot, tangkasan ni Raja Parhata ni Parboru ma sinamot ni helana rap dohot boruna. Najolo namargoar sinamot i dihuta ni Paranak do i isarana hauma, tano, ruma manang sopo panjaean ni anak ni Paranak rap dohot parumaenna i. On ma “jaminan” ni Paranak na dapot parbagianan na gabe panjaean ni anak dohot parumaenna i sian arta ni Paranak. Asa haduan dipudian ni ari ndang masa be parsalisian ai nunga tangkas dia na gabe panjaen ni anak dohot parumaen i. Laos sinamot i do na gabe sipangkeon ni anak dohot parumaen i laho

mandasor diparsaripeon nasida.

Najolo dinamanggolit sinamot, alus ni Raja Parhata ni Paranak isarana tarsongon on ma: Nauli rajanami, sinamot ni anaknami rade ma tolu turpuk hauma saba, jala bagianna ma porlak parhunihan, saparinaan horbo, sarantiti sere, mamuhai tataringna ba rade ma 200 ampang eme.

Haduan di ulaon Tingkir Tataring di na ro Parboru tu huta ni Paranak, tangkas ma idaon nasida boha, nunga dipajae Paranak ripe naimbaru i ? Laos idaonni Parboru ma angka Sinamot naung dihatahon tingki marhata sinamot i.

Amporik marlipik, Onggang marbabang.
Rap gabe do parsinamot na otik suang songon i nang parsinamot nagodang.

Jadi Sinamot i “garansi – jaminan” ni Paranak do i tu Parboru na dapot parbagianan panjaean hela dohot boru ni Parboru di huta ni Paranak, jala on ma nanidokna Somba ni adat.




Somba ni uhum.

Ndung ditolopi Parboru taringot tu sinamot i, laos taringotan ni Raja Parhata ni Parboru ma taringot “uhum marama” ima na nidokna “pagopas panoguna” sipasahaton ni Paranak tu Parboru., on ma nanidokna Somba ni uhum.  Angka dia ma nanidokna somba ni uhum ?

Najolo dinamanghatahon somba ni uhum dohonon ni Raja Parhata ni Paranak ma isarana tarsongon on : Rajanami raja bolon, somba ni uhum nami na tolap ni gogo nami, pasahatonnami ma tu raja i saparbaraan horbo asa mangarade ma raja i (marlapatan do i taruhonon nami ma sabara horbo asa pabotohon hamu ma andigan ma raja i rade manjalo).

Diangka namora jala anak ni Raja, masa do pasahat ogung tu Parboru, jadi angka napinasahat ni Paranak tu huta ni Parboru (isarana horbo, ogung) ima nanidokna Somba ni uhum, dipudian ni ari didok ma on boli ni boru. Ido asa adong pandohan : godang do hujalo hami boli ni borunta i. Namarlapatan do i godang do dipasahat Paranak Somba ni uhum tu hita hulahulana.

Ndung singhop ditaringoti somba ni uhum diuduti ma tu Suhi ni ampang naopat dohot angka todoan.

Umbegesa napinaandar i dijalang natuatua i ma ahu laos didok, pos do rohanghu parsiajar nagirgir mananginangi jala marsiajar do hape langkam. Ai ndang piga angka sundut naumposo naumbotosa i, ai holan umpasa do diapili hape dasor jala sintuhuna ndang hantus.

Laos ihutma dipatorang natuatua i laho pasinghophon pangantusionniba taringot tu Somba ni uhum dohot Somba ni adat.

Nuaeng on Sinamot ndang be dirajumi halak Batak na gabe “jaminan” parbagianan ni anak dohot parumaen ni Paranak sian artana, gabe dirimpu do sinamot i ma napinasahat nasida tu Parboru (hape napinasahat nasida i Somba ni uhum do i), baliksa Parboru pe ndang be manangkasi na gabe parbagianan ni boru dohot helana, alai gabe paretongan tu harugian do dipingkiri, ido asa sai mangigil sinamot Parboru ala dietong angka sude sipatupaonna tu napamuli boru i nasida.

Mangihuthon hatorangan i, molo naeng mangigil Parboru asa balga na naeng jaloonna ba Somba ni uhum i ma  diigil nasida, ai Somba ni adat (sinamot) i sasintongna tu boru dohot helana do i jala dihuta ni Paranak do i, ndang gabe di Parboru i. Nagabe surungsurung ni Parboru i ma Somba ni uhum.

Kamis, 04 Juni 2020

HARMONISASI ALAM

Harmonisasi alam yg sudah hampir punah atau dilupakan orang Batak.
Saat kita menyembelih hewan katakanlah ayam org batak dahulu ada sebuah ucapan atau Doa yg mengatakan "Sinur pinahan Horas jolma Gabe naniula" nyembelih hewan aja ada seperti ijinnya ke yg maha pencipta tdk boleh sembarangan.

Itulah bentuk menghargai ciptaan yg maha kuasa dan untukenjaga ekosistem mahluk hidup.
Salam..pak Kenzo Sagala

TATA TERTIB ULAON UNJUK

KONSEP ULAON UNJUK:

1. Sibuha buhai (sarapan)
2. Tu gareja pemberkatan nikah
3. Tor-tor suhut (Manjalo tua ni gondang/ulaon, potortor parumaen)
4. Manjalo haroro ni boru
5. Manjalo haroro ni hula hula (hula hula naniambangan & hula hula bona niari, bona tulang, tulang, hula hula namarhaha maranggi, hula hula naposo)
6. Marsipanganon
7. Marhata sinamot
8. Pasahat sinamot (todoan)
9. Tintin marangkup
10. Ulos pansamot, Ulos hela, mandar hela
11. Parboru mangulosi
12. Hula hula ni parboru mangulosi
13. Punguan-punguan (seksi-seksi)
14. Pariban, ale ale, ama ni boru dll mangulosi
15. Ulos tinonun sadari, pangamis, olop olop
16. Hula hula ni paranak mangulosi
17. Manjalo haroro ni tulang (manogu pengantin)
18. Paulak unek - sitikir tangga
19. Suhut mangampu
20. Manjalo haroro ni parhobas


NB:
Asing luat asing urutanna, olo do marsijoloi,, alai ima sasude konsep ni ulaon unjuk molo di bona pasogit.
Molo ulaon di gedung asing do muse konsep na.